ಕೊಲೆ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯನಾಗಿದ್ದು, ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಹಲ್ಲೆ ನಡೆಸುವ 'ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶ' ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಆತನು ನೇರವಾಗಿ ಹಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸದಿದ್ದರೂ ಭಾರತೀಯ ದಂಡ ಸಂಹಿತೆಯ (ಐಪಿಸಿ) ಸೆಕ್ಷನ್ 149ರ ಅಡಿ ಆತನನ್ನು ದೋಷಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ, ಕೊಲೆ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಮೂವರು ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ನೀಡಿದ್ದ ಖುಲಾಸೆಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿ, ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಿದ್ದ ಬಾಂಬೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ತೀರ್ಪನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ.
ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪುಣೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ 1999ರಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದ ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭವೊಂದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವೆ ಘರ್ಷಣೆ ನಡೆದಿತ್ತು. ಇದರ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಮರುದಿನ ಅಂದರೆ ಏಪ್ರಿಲ್ 27, 1999 ರಂದು, ಜೀಪಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಂಕುಶ್ ಘೋಳಪ್ ಮತ್ತು ಇತರರ ಮೇಲೆ ಆರು ಆರೋಪಿಗಳು ಎರಡು ಮೋಟಾರ್‌ಸೈಕಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮಾರಕಾಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಹಲ್ಲೆ ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಈ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಕುಶ್ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ, ಇತರ ಇಬ್ಬರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದರು.
ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಮುಖ ಇಬ್ಬರು ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ (A1, A2) ಕೊಲೆ (ಸೆಕ್ಷನ್ 302) ಮತ್ತು ಕೊಲೆ ಯತ್ನ (ಸೆಕ್ಷನ್ 307) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಿತ್ತು. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಆರೋಪಿಗೆ (A6) ಕೊಲೆ ಯತ್ನಕ್ಕಾಗಿ 7 ವರ್ಷಗಳ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಿ, ಕೊಲೆ ಆರೋಪದಿಂದ ಖುಲಾಸೆಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಉಳಿದ ಮೂವರು ಆರೋಪಿಗಳನ್ನು (A3, A4, A5) ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಖುಲಾಸೆಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಇದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ದೋಷಿಗಳು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿದ್ದರು. ಹೈಕೋರ್ಟ್, ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾಗಶಃ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ, ಖುಲಾಸೆಗೊಂಡಿದ್ದ ಆರೋಪಿಗಳಾದ A3 ಮತ್ತು A4 ಅವರನ್ನೂ ದೋಷಿಗಳೆಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು. ಎಲ್ಲ ಐವರು ಆರೋಪಿಗಳನ್ನು (A5 ಖುಲಾಸೆ ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು) ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಗುಂಪು ರಚಿಸಿ (ಸೆಕ್ಷನ್ 149) ಕೊಲೆ ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧಕ್ಕಾಗಿ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಪಡಿಸಿತ್ತು. ಈ ತೀರ್ಪನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಆರೋಪಿಗಳು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.
ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದಗಳು:
ಅಪರಾಧಿಗಳ ಪರ ವಕೀಲರು, "ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಗುಂಪಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಕನಿಷ್ಠ ಐದು ಸದಸ್ಯರಿರಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರೋಪಿ A5 ಖುಲಾಸೆಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ನಮ್ಮ ಕಕ್ಷಿದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಹಲ್ಲೆ ನಡೆಸಿಲ್ಲ, ಹೀಗಾಗಿ ಸೆಕ್ಷನ್ 149 ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಗಳ ಹೇಳಿಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ವೈರುಧ್ಯಗಳನ್ನು ಸಹ ಅವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದರು.
ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಸರ್ಕಾರದ ಪರ ವಕೀಲರು, "ಗಾಯಗೊಂಡ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಗಳ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ಸ್ಥಿರವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ವರದಿಗಳಿಂದ ದೃಢಪಟ್ಟಿವೆ. ಆರೋಪಿಗಳು ಮಾರಕಾಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಸಂಘಟಿತವಾಗಿ ಹಲ್ಲೆ ನಡೆಸಿದ್ದು, ಇದು ಅವರ 'ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶ'ವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 149ರ ಪ್ರಕಾರ, ಗುಂಪಿನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯನೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಹೊಣೆಗಾರನಾಗುತ್ತಾನೆ," ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ:
ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಕುಮಾರ್ ಮಿಶ್ರಾ ಮತ್ತು ವಿಪುಲ್ ಎಂ. ಪಾಂಚೋಲಿ ಅವರಿದ್ದ ಪೀಠವು, ಹೈಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಿತು. ಪೀಠವು ತನ್ನ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ, "ವಿಚಾರಣಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದೋಷಪೂರಿತವಾಗಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿದ್ದರೆ, ಮೇಲ್ಮನವಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಖುಲಾಸೆಯ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಬಹುದು" ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿತು.
"ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಗಾಯಗೊಂಡ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಗಳ (PW-7, PW-9) ಸಾಕ್ಷ್ಯವು ಘಟನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವರದಿಗಳು ಸಹ ಇದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಆರೋಪಿಗಳು ಮಾರಕಾಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವುದು, ವಾಹನವನ್ನು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಿರುವುದು ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತವಾಗಿ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಿರುವುದು, ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಕೊಲೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಲೇ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಗುಂಪು ರಚಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು.
'ಮಸಾಲ್ತಿ ವಿರುದ್ಧ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರ' ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಪೀಠ, "ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯನೂ ಕೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಬೇಕೆಂದಿಲ್ಲ. ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯನಾಗಿರುವುದೇ ಆತನನ್ನು ಸಮಾನ ಹೊಣೆಗಾರನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಈ ಮೂಲಕ, ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದೋಷವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಆರೋಪಿಗಳ ಮೇಲ್ಮನವಿಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: ಹರಿಭಾವು ಭಾವುಸಾಹೇಬ್ ದಿಂಕರ್ ಖರುಸೆ ಮತ್ತು ಇತರರು vs ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರ್ಕಾರ
ಸೈಟೇಶನ್: 2025 INSC 1266 (ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಂಖ್ಯೆ 1755/2011 ಮತ್ತು 150-151/2013)
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಕುಮಾರ್ ಮಿಶ್ರಾ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿಪುಲ್ ಎಂ. ಪಾಂಚೋಲಿ
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 29, 2025
ಪ್ರತಿದಿನದ ಕಾನೂನು ಸುದ್ದಿಗಳ ಅಪ್‌ಡೇಟ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಳಗಿನ ಲಿಂಕ್ ಮೂಲಕ WhatsApp ಗ್ರೂಪ್‌ಗೆ ಸೇರಿ.
Join ಆಗಲು ಈ ಕೆಳಗೆ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ