ಹೊಸದಿಲ್ಲಿ: ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿದ ನಂತರ, ಆ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ, ಅವರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಾರಸುದಾರರು ಆ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಅರ್ಹರು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ ಅವರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ನ್ಯಾಯಪೀಠವು, ಅಪಘಾತದಿಂದಾಗಿ ಉಂಟಾದ ನಷ್ಟವನ್ನು ಮೃತರ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ಗೆ (ಆಸ್ತಿಗೆ) ಆದ ನಷ್ಟವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಅವರ ವಾರಸುದಾರರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸಿದೆ.
ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ಅಪಘಾತವೊಂದರಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ಶೇ.100ರಷ್ಟು ಅಂಗವೈಕಲ್ಯಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿದ್ದರು. ಮೋಟಾರು ಅಪಘಾತಗಳ ನ್ಯಾಯಾಧೀಕರಣ (MACT) ನೀಡಿದ್ದ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೋರಿ ಅವರು ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ, ನಂತರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮನವಿ ವಿಚಾರಣೆ ಬಾಕಿ ಇರುವಾಗಲೇ, 2024ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 24ರಂದು ಅವರು ನಿಧನರಾದರು. ತದನಂತರ, ಅವರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಾರಸುದಾರರು ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಕಕ್ಷಿದಾರರನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋರಾಟ ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದರು.
ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದ
ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯ ಪರ ವಕೀಲರು, ಭಾರತೀಯ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ, 1925ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 306 ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗಾಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರಿಹಾರದ ಹಕ್ಕು ಗಾಯಾಳುವಿನ ಮರಣದೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಹಾಗಾಗಿ ವಾರಸುದಾರರು ಈ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.
ಈ ವಾದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಕೀಲರು, ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ಕಾಯ್ದೆಗೆ 2019ರಲ್ಲಿ ತಂದ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ (ಸೆಕ್ಷನ್ 167(5)) ಪ್ರಕಾರ, ಗಾಯಾಳುವಿನ ಸಾವಿನ ನಂತರವೂ ಅವರ ವಾರಸುದಾರರಿಗೆ ಪರಿಹಾರದ ಹಕ್ಕು ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.
ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ತೀರ್ಪು
ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಯನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತಳ್ಳಿಹಾಕಿತು. ಮೋಟಾರು ವಾಹನ ಕಾಯ್ದೆ, 1988ಕ್ಕೆ 2019ರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಸೆಕ್ಷನ್ 167(5) ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಪೀಠವು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿತು. ಈ ಹೊಸ ನಿಬಂಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, "ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮರಣಹೊಂದಿದರೆ, ಅವರ ಸಾವಿಗೆ ಅಪಘಾತದ ಗಾಯಗಳು ಕಾರಣವಾಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲದಿರಲಿ, ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು ಅವರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಾರಸುದಾರರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ," ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಇದೇ ವೇಳೆ, ಪರಿಹಾರದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಾಗ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಗಾಯಾಳುವು ಬದುಕಿದ್ದರೆ ಎಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ದುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ 'ಮಲ್ಟಿಪ್ಲೈಯರ್' (ಗುಣಕ) ಅನ್ವಯಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದ್ಧತಿ. ಆದರೆ, ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಗಾಯಾಳುವು ಅಪಘಾತದ ನಂತರ ಕೇವಲ 11 ವರ್ಷ ಬದುಕಿದ್ದರಿಂದ, ನ್ಯಾಯಪೀಠವು 'ಮಲ್ಟಿಪ್ಲೈಯರ್' ಅನ್ನು 11ಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಮೃತರ ವಾರಸುದಾರರಿಗೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಲಾಭ (windfall) ತಂದುಕೊಡಬಾರದು ಎಂಬ ತತ್ವದ ಮೇಲೆ ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.
ಗಾಯಾಳುವಿನ ಮಾಸಿಕ ಆದಾಯವನ್ನು ₹9,000 ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಶೇ. 25ರಷ್ಟು ಭವಿಷ್ಯದ ನಷ್ಟವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ, 11 ವರ್ಷಗಳ 'ಮಲ್ಟಿಪ್ಲೈಯರ್' ಅನ್ವಯಿಸಿ, ಆದಾಯ ನಷ್ಟವನ್ನು ₹14,85,000 ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಹಾಕಲಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಒಟ್ಟು ಪರಿಹಾರದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ₹20,37,095ಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಶೇ. 9ರಷ್ಟು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಾದ ದಿನದಿಂದ ಪಾವತಿಸುವವರೆಗೆ ನೀಡುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಆದೇಶಿಸಿತು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: ಧನ್ನಾಲಾಲ್ ಅಲಿಯಾಸ್ ಧನರಾಜ್ (ಮೃತ) ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಾರಸುದಾರರ ಮೂಲಕ vs. ನಾಸಿರ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಇತರರು.
ಪ್ರಕರಣದ ಸಂಖ್ಯೆ: ಸಿವಿಲ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಂಖ್ಯೆ 2159/2024 (2025 INSC 1177)
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎನ್. ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 26, 2025