ಚೆಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸಲಾದ ಮೊತ್ತಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕಾನೂನು ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರೆ, ನೆಗೋಷಿಯೇಬಲ್ ಇನ್ಸ್ಟ್ರುಮೆಂಟ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್, 1881ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 138ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ದೂರನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಮೊತ್ತದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು 'ಮುದ್ರಣ ದೋಷ' (typographical error) ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರೂ, ಅಂತಹ ಪ್ರಕರಣ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬಿ.ಆರ್. ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ ಅವರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ನ್ಯಾಯಪೀಠವು, ಕಾವೇರಿ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಹ್ದೂಮ್ ಬಾವಾ ಬಹರುದ್ದೀನ್ ನೂರುಲ್ ನಡುವಿನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಈ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದ್ದು, ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನೀಡಿದ್ದ ಆದೇಶವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ.
ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಅರ್ಜಿದಾರರಾದ ಕಾವೇರಿ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪರವಾಗಿ ಪ್ರತಿವಾದಿಯು ₹1 ಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ಚೆಕ್ ನೀಡಿದ್ದರು. ಆ ಚೆಕ್ ' ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಧಿ ಇಲ್ಲ' ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಅಮಾನ್ಯಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದರ ನಂತರ, ಅರ್ಜಿದಾರರು ಪ್ರತಿವಾದಿಗೆ ಸೆಕ್ಷನ್ 138(ಬಿ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ನೋಟಿಸ್ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಆ ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚೆಕ್‌ನ ಮೊತ್ತವಾದ ₹1 ಕೋಟಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ₹2 ಕೋಟಿ ಪಾವತಿಸುವಂತೆ ಬೇಡಿಕೆಯಿಡಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಪ್ರತಿವಾದಿಯು ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೊರೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಹೈಕೋರ್ಟ್, ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಮೊತ್ತವು ಚೆಕ್ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಅದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿ, ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ದೂರನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಈ ಆದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಅರ್ಜಿದಾರರು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.
ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದ:
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಕೀಲರು, ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ₹2 ಕೋಟಿ ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿದ್ದು ಕೇವಲ 'ಮುದ್ರಣ ದೋಷ'ದಿಂದಾದ ಪ್ರಮಾದ. ನೋಟಿಸ್‌ನ ಉಳಿದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚೆಕ್‌ನ ವಿವರಗಳು ಸರಿಯಾಗಿವೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ದೂರನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಬಾರದು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಸೆಕ್ಷನ್ 138ರ ಉದ್ದೇಶವೇ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸುಗಮತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದಾಗಿದೆ, ಇಂತಹ ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರಿದರು.
ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಪ್ರತಿವಾದಿಯ ಪರ ವಕೀಲರು, ಸೆಕ್ಷನ್ 138(ಬಿ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಳುಹಿಸುವ ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ 'ಚೆಕ್‌ನಲ್ಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನೇ' (the said amount of money) ಕೇಳುವುದು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. ಚೆಕ್ ಮೊತ್ತಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ನೋಟಿಸ್ ತನ್ನ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ತಾಂತ್ರಿಕ ದೋಷವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದಂತೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿವಾದಿಸಿದರು.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ತೀರ್ಪು:
ನ್ಯಾಯಪೀಠವು ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ವಾದಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿ, ಸೆಕ್ಷನ್ 138 ಒಂದು ದಂಡನಾತ್ಮಕ ಕಾನೂನಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಪಾಲಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು. 'the said amount of money' ಎಂಬ ಪದಗುಚ್ಛವು ಚೆಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನಿಖರವಾದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿತು.
ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚೆಕ್ ಮೊತ್ತಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆ ಮೊತ್ತವನ್ನು ನಮೂದಿಸಿದರೆ, ಅದು ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಸಿಂಧುವಾಗುತ್ತದೆ. 'ಮುದ್ರಣ ದೋಷ' ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಒಪ್ಪಲಾಗದು, ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿದಾರರು ಕಳುಹಿಸಿದ ಎರಡೂ ನೋಟಿಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅದೇ ತಪ್ಪು ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗಿದೆ. ನೋಟಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚೆಕ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಸರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಗೊಂದಲವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಕಡ್ಡಾಯ ಪಾಲನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಪೀಠ ಹೇಳಿತು. ಈ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಮೇಲ್ಮನವಿಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: ಕಾವೇರಿ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಹ್ದೂಮ್ ಬಾವಾ ಬಹರುದ್ದೀನ್ ನೂರುಲ್
ಸೈಟೇಶನ್: 2025 INSC 1133 (ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಂಖ್ಯೆ, ವಿಶೇಷ ರಜೆ ಅರ್ಜಿ (ಕ್ರಿಮಿನಲ್) ಸಂಖ್ಯೆ 11184-11185/2024)
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್. ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19, 2025