ಕರ್ನಾಟಕದ 15,000 ಪದವೀಧರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕರ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿರುವ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಸೇವಾ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವಂತಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಮೊದಲು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಬೇಕು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠದ ಆದೇಶವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ, ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಗೆ (KSAT) ವರ್ಗಾಯಿಸಿದ್ದ ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠದ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಜೆ.ಕೆ. ಮಹೇಶ್ವರಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿಜಯ್ ಬಿಷ್ಣೋಯ್ ಅವರಿದ್ದ ಪೀಠವು, ಈ ಸಂಬಂಧ ಸಲ್ಲಿಕೆಯಾಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಮೇಲ್ಮನವಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿ 6 ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಇತ್ಯರ್ಥಪಡಿಸುವಂತೆ ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿತು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು 2022ರಲ್ಲಿ 15,000 ಪದವೀಧರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕರ (6 ರಿಂದ 8ನೇ ತರಗತಿ) ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸಿತ್ತು. ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ನಂತರ, 2022ರ ನವೆಂಬರ್ 18ರಂದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಆಯ್ಕೆಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ (OBC) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಕೆಲವು ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪತಿಯ ಆದಾಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಬದಲು ಪೋಷಕರ ಆದಾಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಇದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಕೆಲವು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಕರ್ನಾಟಕ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೊರೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. 2023ರ ಜನವರಿ 30ರಂದು, ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠವು ಈ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಿ, "ಜಾತಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮದುವೆಯಿಂದಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಪೋಷಕರ ಆದಾಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನೇ ಪರಿಗಣಿಸುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೆ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಆಯ್ಕೆಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ ಹೊಸ ಪಟ್ಟಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿತ್ತು.
ಈ ಆದೇಶದ ಅನ್ವಯ, ಸರ್ಕಾರವು 2023ರ ಮಾರ್ಚ್ 8ರಂದು ಅಂತಿಮ ಆಯ್ಕೆಪಟ್ಟಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಮೊದಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಹಲವು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಅಂತಿಮ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದರು. ಇದರಿಂದ ಅಸಮಾಧಾನಗೊಂಡ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು, ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠದ ಆದೇಶವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠವು, "ಸೇವಾ ನೇಮಕಾತಿ ವಿಷಯಗಳು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುವುದರಿಂದ, ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠವು ನೇರವಾಗಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಬಾರದಿತ್ತು" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟು, ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠದ ಆದೇಶವನ್ನು 2023ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 12ರಂದು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ಜೊತೆಗೆ, ವಿವಾದವನ್ನು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲು ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿತು. ಇದೇ ವೇಳೆ, ಮಾರ್ಚ್ 8ರ ಅಂತಿಮ ಪಟ್ಟಿಯಂತೆ ನೇಮಕಾತಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಮಧ್ಯಂತರ ನಿರ್ದೇಶನವನ್ನೂ ನೀಡಿತ್ತು. ಹೈಕೋರ್ಟ್ ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠದ ಈ ತೀರ್ಪನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.
ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದಗಳು:
ಹೊಸ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು, "ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠವು ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠದ ಆದೇಶವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದ ಮೇಲೆ, ಮೂಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪಟ್ಟಿಯಂತೆ ನೇಮಕಾತಿ ನಡೆಸಲು ಆದೇಶಿಸಬೇಕಿತ್ತು" ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠದ ಆದೇಶದಿಂದ ಅನುಕೂಲ ಪಡೆದಿದ್ದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು, "ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠದ ತೀರ್ಪು ಸರಿಯಲ್ಲ, ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದ್ದು ತಪ್ಪು" ಎಂದು ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದರು.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ:
ಎಲ್ಲಾ ವಾದಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, "ಎಲ್. ಚಂದ್ರ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪೀಠವು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದಂತೆ, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಗಳು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ನಂತರ ಸೇವಾ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವುಗಳು 'ಮೊದಲ ನಿದರ್ಶನದ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಾಗಿ' (court of first instance) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಅರ್ಜಿದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಿತು.
ಏಕಸದಸ್ಯ ಪೀಠವು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದ 'ಟಿ.ಕೆ. ರಂಗರಾಜನ್' ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಸುಪ್ರೀಂ ಪೀಠ, "ಆ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಲಕ್ಷ ನೌಕರರನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿದಂತಹ 'ಅಸಾಧಾರಣ ಸಂದರ್ಭ' ಇತ್ತು. ಆದರೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 481 ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ತಿರಸ್ಕಾರದ ವಿವಾದವಿದ್ದು, ಇದು ಅಂತಹ ಅಸಾಧಾರಣ ಸನ್ನಿವೇಶವಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪರ್ಯಾಯ ಪರಿಹಾರ ಲಭ್ಯವಿರುವಾಗ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ರಿಟ್ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದು ಸರಿಯಲ್ಲ" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು.
ಹೀಗಾಗಿ, ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠವು ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದೋಷವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಎಲ್ಲಾ ಮೇಲ್ಮನವಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಹಿಂದೆ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗಿದ್ದ 500 ಹುದ್ದಿಗಳನ್ನು ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಯ ಅಂತಿಮ ತೀರ್ಪಿನ ಅನ್ವಯ ಭರ್ತಿ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿತು. ವಿವಾದವನ್ನು ಆರು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಇತ್ಯರ್ಥಪಡಿಸುವಂತೆ ಕೆಎಸ್‌ಎಟಿಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿತು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: ಲೀಲಾವತಿ ಎನ್. ಮತ್ತು ಇತರರು vs. ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಇತರರು.
ಪ್ರಕರಣದ ಸೈಟೇಶನ್: 2025 INSC 1242
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಜೆ.ಕೆ. ಮಹೇಶ್ವರಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿಜಯ್ ಬಿಷ್ಣೋಯ್
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 16, 2025