ವಾಹನ ಚಾಲಕನ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ನಕಲಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ, ಅಪಘಾತದ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಪರಿಹಾರದ ಹಣವನ್ನು ವಾಹನದ ಮಾಲೀಕರಿಂದ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಲು ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಗೆ ಹಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.
ಚಾಲಕನನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಮಾಲೀಕರು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕರ್ತವ್ಯ ಲೋಪ ಎಸಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾದರೆ, 'ಪಾವತಿಸಿ ಮತ್ತು ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿ' (pay and recover) ತತ್ವ ಅನ್ವಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ.
ಪ್ರಕರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಈ ಪ್ರಕರಣವು 1993ರ ಜನವರಿ 26ರಂದು ನಡೆದ ಒಂದು ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಹಿಂದ್ ಸಮಾಚಾರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಒಡೆತನದ ಟ್ರಕ್, ಇನ್ನೊಂದು ಮ್ಯಾಟಡಾರ್ ವ್ಯಾನ್‌ಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ 9 ಜನರು ಮೃತಪಟ್ಟು, ಇಬ್ಬರು ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಮೋಟಾರು ಅಪಘಾತ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ (MACT), ಎರಡೂ ವಾಹನಗಳ ಚಾಲಕರ ಸಂಯೋಜಿತ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯವನ್ನು (composite negligence) 75:25 ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿ, ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವಂತೆ ಎರಡೂ ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಆದೇಶಿಸಿತ್ತು.
ಆದರೆ, ಟ್ರಕ್ ಚಾಲಕನ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ನಕಲಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿತ್ತು. ಹೈಕೋರ್ಟ್, ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯ ವಾದವನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಿ, ಮೊದಲು ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಪಾವತಿಸಿ, ನಂತರ ಆ ಹಣವನ್ನು ಟ್ರಕ್ ಮಾಲೀಕರಿಂದ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ವಾಹನ ಮಾಲೀಕರಾದ ಹಿಂದ್ ಸಮಾಚಾರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿತ್ತು.
ವಾದ-ವಿವಾದಗಳು:
ಮಾಲೀಕರ ಪರ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಗೋಪಾಲ್ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ್, "ಚಾಲಕನ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿಯೇ ನೇಮಕ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಮಾಲೀಕರು ಮತ್ತು ಚಾಲಕನ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ಶಾಮೀಲು ಇಲ್ಲ. ಲೈಸೆನ್ಸ್ ನಕಲಿ ಎಂದು ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಮಾ ಕಂಪನಿ ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ ಊಹೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ," ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು.
ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯ ಪರ ವಾದಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಡಾ. ಮನೀಶ್ ಸಿಂಘ್ವಿ, "ಚಾಲಕನು ಹಾಜರುಪಡಿಸಿದ ಎರಡೂ ಲೈಸೆನ್‌ಸ್‌ಗಳು ನಕಲಿ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ. ಮಾಲೀಕರೇ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಗೆ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಹಾಜರುಪಡಿಸಿರುವುದು, ಅವರ ಶಾಮೀಲಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಮಾಲೀಕರಿಂದ ಹಣ ವಸೂಲಿ ಮಾಡುವ ಆದೇಶ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿದೆ," ಎಂದು ಪ್ರತಿವಾದಿಸಿದರು.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪು:
ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ ಅವರಿದ್ದ ಪೀಠವು, ಮಾಲೀಕರ ಮೇಲ್ಮನವಿಯನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಿತು. "ಚಾಲಕನನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ಆತ ನೀಡಿದ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಅನ್ನು ನೋಡಿ ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮಾತ್ರ ಮಾಲೀಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ. ಅದನ್ನು ಆರ್‌ಟಿಒ ಕಚೇರಿಗೆ ಹೋಗಿ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸುವಂತೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ," ಎಂದು ಪೀಠ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು.
"ಮಾಲೀಕರು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ, ಚಾಲಕನ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ನಕಲಿ ಎಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರೂ ವಾಹನವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಯು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪುರಾವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಬೇಕು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಚಾಲಕನು ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಹಾಜರಾಗದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಮಾಲೀಕರು ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವರ ನಡುವೆ ಶಾಮೀಲಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸುವುದು ತಪ್ಪು," ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿತು.
ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಮಾ ಕಂಪನಿಗೆ ಪರಿಹಾರದ ಹಣವನ್ನು ಮಾಲೀಕರಿಂದ ವಸೂಲಿ ಮಾಡಲು ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನೀಡಿದ್ದ ಆದೇಶವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ, ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಮೂಲ ಆದೇಶವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: ಹಿಂದ್ ಸಮಾಚಾರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಡೆಲ್ಲಿ ಯೂನಿಟ್ vs. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಶೂರೆನ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮತ್ತು ಇತರರು.
ಸೈಟೇಶನ್: 2025 INSC 1204 (Civil Appeal Nos. 12442-12446 of 2024)
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 08, 2025