ಆರೋಪಿಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದ ಕಾನೂನು ಸಲಹೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಕೀಲರಿಗೆ ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಶುಕ್ರವಾರ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಅಧಿನಿಯಮದ (ಬಿಎಸ್‌ಎ) ಸೆಕ್ಷನ್ 132ರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ವಕೀಲರಿಗೆ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹಾಗೆ ನೀಡುವಾಗ ಪೊಲೀಸ್ ವರಿಷ್ಠಾಧಿಕಾರಿ (ಎಸ್‌ಪಿ) ಶ್ರೇಣಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲದ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಪೂರ್ವಾನುಮತಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ.
ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್. ಗವಾಯಿ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ ಅವರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಪೀಠವು, ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಕೀಲರಿಗೆ ನಿರಂಕುಶವಾಗಿ ಸಮನ್ಸ್ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಈ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೂ, ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದೆ.
ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ದೇಶನಗಳು:
1. ಭಾರತೀಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಅಧಿನಿಯಮದ ಸೆಕ್ಷನ್ 132 ವಕೀಲರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷಿದಾರರ ಗೌಪ್ಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಂವಹನಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸದಂತೆ ನೀಡಲಾದ ವಿಶೇಷ ಸವಲತ್ತು. ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಈ ಸೆಕ್ಷನ್‌ನಲ್ಲಿನ ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ವಕೀಲರಿಗೆ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವೇಳೆ ವಿನಾಯಿತಿಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡಬೇಕಾದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನಮೂದಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಪಿ ಶ್ರೇಣಿಗಿಂತ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಿಂದ ಲಿಖಿತ ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯುವುದು ಕಡ್ಡಾಯ.
2. ಈ ರೀತಿ ನೀಡಲಾದ ಸಮನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ವಕೀಲರು ಅಥವಾ ಕಕ್ಷಿದಾರರು ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕ ಸುರಕ್ಷಾ ಸಂಹಿತೆಯ (ಬಿಎನ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್) ಸೆಕ್ಷನ್ 528ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಬಹುದು.
3. ಕಕ್ಷಿದಾರರ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹಾಜರುಪಡಿಸುವುದು ಸೆಕ್ಷನ್ 132ರ ಸವಲತ್ತಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಿಎನ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ನ ಸೆಕ್ಷನ್ 94ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹಾಜರುಪಡಿಸಬೇಕು.
4. ವಕೀಲರ ಬಳಿ ಇರುವ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು (ಮೊಬೈಲ್, ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್) ಹಾಜರುಪಡಿಸಲು ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ, ಅದನ್ನು ನ್ಯಾಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮುಂದೆ ಮಾತ್ರ ಹಾಜರುಪಡಿಸಬೇಕು. ಆ ಸಾಧನವನ್ನು ವಕೀಲರು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಕಕ್ಷಿದಾರರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿಯೇ ತೆರೆಯಬೇಕು.
5. ಕಂಪನಿಗಳ ಆಂತರಿಕ ವಕೀಲರಿಗೆ (In-house counsels) ಸೆಕ್ಷನ್ 132ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ರಕ್ಷಣೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಕ್ಟೀಸ್ ಮಾಡುವ ವಕೀಲರಲ್ಲ.
ಹಿನ್ನೆಲೆ:
ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾದ ಅರವಿಂದ್ ದಾತಾರ್ ಮತ್ತು ಪ್ರತಾಪ್ ವೇಣುಗೋಪಾಲ್ ಅವರಿಗೆ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ (ಇಡಿ) ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡಿದ ನಂತರ ಈ ವಿವಾದ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತ್ತು. ವಕೀಲರ ಸಂಘಗಳ ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ನಂತರ ಇಡಿ ಸಮನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆದಿತ್ತು. ಬಳಿಕ, ಗುಜರಾತ್ ಪೊಲೀಸರು ಆರೋಪಿಯೊಬ್ಬರ ಪರ ವಕೀಲರಿಗೆ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡಿದ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ.ವಿ. ವಿಶ್ವನಾಥನ್ ಅವರ ಪೀಠವು ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ, ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದಿತ್ತು. ಇದರ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡು ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿತ್ತು. ವಿಚಾರಣೆ ವೇಳೆ, ಅಟಾರ್ನಿ ಜನರಲ್, ಸಾಲಿಸಿಟರ್ ಜನರಲ್ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ವಕೀಲರ ಸಂಘಗಳು ತಮ್ಮ ವಾದಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ್ದವು.
ಪ್ರಕರಣದ ಹೆಸರು: In Re : Summoning Advocates Who Give Legal Opinion or Represent Parties During Investigation of Cases and Related Issues
ಪ್ರಕರಣದ ಸಂಖ್ಯೆ ಅಥವಾ ಸೈಟೇಶನ್: SMW(Cal) 2/2025
ನ್ಯಾಯಾಲಯ: ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್
ನ್ಯಾಯಪೀಠ: ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್. ಗವಾಯಿ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎನ್.ವಿ. ಅಂಜಾರಿಯಾ
ತೀರ್ಪಿನ ದಿನಾಂಕ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31, 2025
ಪ್ರತಿದಿನದ ಕಾನೂನು ಸುದ್ದಿಗಳ ಅಪ್‌ಡೇಟ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಳಗಿನ ಲಿಂಕ್ ಮೂಲಕ WhatsApp ಗ್ರೂಪ್‌ಗೆ ಸೇರಿ.
Join ಆಗಲು ಈ ಕೆಳಗೆ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ